ՆՈՐ ԳԵՂԱՐՎԵՍՏ. ներառական ուսուցում
Նոր գեղարվեստը իրենից ներկայացնում է արվեստի ամենատարբեր բնագավառներում ուսումնական հետազոտություններ անց կացնող և բարձրորակ դասընթացեր տրամադրող մի կրթական հաստատություն, որտեղ միջանձնական դասակարգային սահմանները իրենց տեղը զիջում են հանրակրթական կոլեկտիվ աշխատանքին: Դպրոցի սաները արվեստի և ժամանակակից մեդիաների հետ ծանոթանալուն զուգահեռ, բազմաբնույթ ծրագրային ուսուցման շնորհիվ հնարավորութուն են ստանում նորովի ընկալել շրջակա միջավայրը, դարձնել այն ուսումնական աշխատանքի հարթակ, գործիք և մաս, առնչվել այդ միջավայրի գիտական, սպորտային, մշակութային, բուսաբանական, կենդանական և այլ բաղկացուցիչների հետ: Նմանատիպ մոտեցումը ձևավորում է ժամանակակից արվեստին հատուկ` լայնամաշտաբ և շարունակաբար տարածվող մտահորիզոն:
Դպրոցում գործում է ներառական կրթական ծրագիր, մասնավորապես մտավոր հետամնացություն ունեցող երեխաների համար: Սա համարվում է դպրոցի կարևորագույն բաղկացուցիչներից մեկը, և յուրահատուկ ուշադրություն է դարձվում այս մասով ուղղված ծրագրերին:
Մտավոր հետամնացությունը չի համարվում հոգեկան հիվանդություն: Դա մի յուրահատուկ վիճակ է, երբ երեխայի ինտելեկտուալ զարգացվածությունը սահմանափակված է կենտրոնական նյարդային համակարգի գործունակության որոշակի աստիճանով: Այն չի բուժվում, բայց խթանող թերապեվտիկ աշխատանքների շնորհիվ կաելի է հասնել որոշակի ուղղիչ ազդեցության, սակայն այդ ազդեցությունը կարող է իրականացվել միայն տվյալ երեխայի օրգանիզմի բիոլոգիական հնարավորությունների սահմաններում: Այպիսով նմանատիպ երեխաների զարգացման և հասարակության մեջ ինտեգրման արդյունքները մեծամասամբ կախված են դաստիարակման և ուսուցման համակարգից:
Հատուկ հոգեբանության և ուղղիչ մանկավարժության ամբողջ պատմության ընթացքում գիտաշխատողները փնտրել են մեթոդներ, որոնք իրենց մեջ կներառեն բարձր աստիճանի ախտորոշիչ և ուղղիչ ուղղվածություն: 20-րդ դարասկզբին հոգեբաններն ու հոգեբույժները արդեն իսկ առանձնացնում էին կերպարվեստը, որպես կարևորագույն ախտորոշիչ գործիքներից մեկը: Ավելի ուշ այն սկսեցին օգտագործել ուղղիչ նպատակներով:
Մտավոր հետամնաց երեխաների ուսուցման և դասիարակման գլխավոր խնդիրը համարվում է նրանց ճանաչողական պոտենցիալ հնարավորությունների զարգացոմը, պահելաձևի ուղղումը, աշխատանքային, և այլ հանրային կարևոր նշանակություն ունեցող ունակությունների հաղորդելը:
Կերպարվեստը համարվում է երեխայի հանրային փորձի յուրացման ֆորմաներից մեկը: Նկարելու ընթացքում երեխաները հետզհետե տիրապետում են նշանների և սիմվոլների կոորդինացման համակարգին, որը հատուկ է իրային աշխարհի հարաբերակցությունների, իչպես նաև մարդկային զգացմունքների արտահայտման համար: Կերպարվեստի բնագավառում հատուկ կազմակերպված գործունեությունը պետք է արտահայտի երեխայի հասարակական և անձնային պահանջների ամբողջական պատկերը, ինչպես նաև ազդի երեխայի անձնական հատկությունների ձևավորման և հասարակական կոմպետենտության վրա:
Տարբեր տեսակի գործունեություններից (աշխատանքային, խաղային, ուսումնական), մտավոր հետամնաց երեխաները իրենց նախընտրությունը տալիս են հենց կերպարվեստին, որպես ամենահետաքրքիր և ամենազբաղեցնող միջոց: Առավել սիրելին համարվում է նկարչությունը: Իր հասանելիության, յուրատեսակության և արտահայտման կոնկրետության շնորհիվ այն նմանվում է խաղի:
<> կրթահամալիրի գեղարվեստի դպրոցում ըստ ներառական ուսումնական ծրագրի սովորողների ուսուցիչը հետևողականորեն ղեկավարում է նրանց մտավոր գործունեությունը, պարբերաբար խթանում է նրանց այս կամ այն հձնարարությունների կատարմանը, թողնելով նրանց առանց օգնության միայն կարճ ժամանակահատվածով, հետզհետե սովորեցնում է նրանց ինքնուրույնություն, խնդիրների ընտրության և ակտիվ մոտեցում պահանջող հարցերի առաջադրման ճանապարհով:
Այսպիսի մոտեցումը, դպրոցի անկաշկանդ միջավայրն ու բարձրորակ մասնագետներից բաղկացաց աշխատակազմը ստղծում են բավարար պայմաններ ներառական կրթություն իրականացնելու, և մտավոր հետամնացություն կամ ֆիզիկական այլ անբավարարություններ ունեցող երեխաների մոտ առաջադիմություն ստեղծելու համար:
Երեխաների կերպարվեստի գործունեության միջոցներով ուսուցչական-ուղղիչ աշխատանքների ժամանակ հաշվի են առնվում հետևյալ սկզբմունքները.
-երեխաների մոտ պատկերացման ձևավորում այն մասին, որ ցանկացած պատկեր, դա շրջապատող եղելիության իրական առարկաների և հասարակական երևույթների արտացոլանքն է;
-կերպարվեստի գործունեության օրնաչափ զարգացման նորմալ հաշվառումը, և կերպարվեստի գործունեության ձևավորման յուրահատկությունները զարգացման զանազան շեղումներ ունեցող երեխաների մոտ;
-կերպարվեստի գործունեության սերտ փոխկապակցվածությունը մանկական գործունեության տարբեր տեսակների հետ – առարկայական, խաղային, աշխատանքային և շբման:
-կերպարվեստի գործունեության հասարակական ուղղվածության ակտուալությունը, մեթոդների, հնարքների և դասընթացների բովանդակության ընտրության դեպում;
-Երեխայի էմոցիոնալ միացվածությունը պատկերների ստեղծման գործընթացին, ուսուցման բոլոր փուլերում:
-խոսքի բոլոր կողմերի զարգացումը` որպես կերպարվեստի գործունեության ձևավորման գործընթացի անբաժան մաս;
– պատկերների ստեղծման գործընթացը անհնար է առանց երեխաների մոտ գեղագիտական կուլտուրա և գեղարվեստական արտահայտչականություն դաստիարակելու;
Նկարչության ուղղորդիչ-ուղղիչ դասընթացները նպաստում են նրան, որ;
1. երեխաների մոտ ձևավորվում են դիտարկման ունակությունները;
2. բարելավվում են պատկերվող օբյեկտի ուսումնասիրության հնարքները;
3. երեխաները տիրապետում են յուրատեսակ ընկալողության – առարկան ամբողջապես, իր հատկությունների միայնության մեջ տեսնելու ունակության;
4. ձևավորվում են ամբողջական և կոնկրետ պատկերացումներ առարկաների և շրջապատող աշխարհի երևույթների մասին;
5. երեխաները ոչ միայն վերարտադրում են տեսածը, այլև առարկաների և իրական աշխարհի երևույթների մասին ստացած պատկերացումների հիմքի վրա, նկարի մեջ ստեղծում են նոր օրիգինալ ստեղծագործություններ;
6. զարգանում է տեսողական և շարժողական հիշողությունը;
7. երեխաները սովորում են պատկերել առարկաները, այսինքն ֆիքսել պատկերացումները առարկայի և դրա պատկերման վերաբերյալ;
8. կերպարվեստի դասընթացների ժամանակ երեխաների մոտ տեսողական-գործնական գործունեության առումով բարելավվում են բոլոր մտային աշխատանքները:
Արեն Շահնազարյան
“Մխիթար Սեբաստացի” կրթահամալիրը իր հերթական պլեները կմեկնարկի Համահայկական նկարչական 9-րդ մրցույթի «Նկարչական oր» ամենամյա միջոցառմանը մասնակցելով:
arenshahnazaryan 